BÅ‚Ä…d
  • XML Parsing Error at 1:646. Error 9: Invalid character
  • XML Parsing Error at 1:293. Error 9: Invalid character

Podkowce z Pustelni ?w. Jana z Dukli

Drukuj PDF

 

Kilka kilometrów na po?udnie od Dukli na wzgórzu Za?pit znajduje si? Pustelnia ?w. Jana z Dukli. To miejsce magiczne. Z niewielk? neogotycka kaplic?, domem pustelnika i cudownym ?róde?kiem.

Troch? historii

Jak g?osi legenda tu  prowadzi? pustelnicze ?ycie  ?wi?ty Jan z Dukli. Okres sp?dzony  na ?onie natury poprzedzi? jego pó?niejsze klasztorne ?ycie. ?wi?ty Jan wst?pi?  do  Zakonu OO. Franciszkanów, który zmieni? po 25 latach  na  Zakon Bernardynów. Do?y? s?dziwego wieku. Umar? w 1484 roku we Lwowie, gdzie zosta? pochowany. Niemal od razu jego grób sta? si? miejscem licznych pielgrzymek, a wielki rozg?os przynios?y mu otrzymane za jego wstawiennictwem ?aski.

Obecna kaplica, wzniesiona z pocz?tkiem XX-go wieku jest  trzeci? ?wi?tyni? w historii Pustelni. Pierwsza budowla powsta?a dzi?ki fundatorce  Marii Amelii - ówczesnej w?a?cicielce Dukli. To jej w czasie snu objawi? si? ?w. Jan i nakaza? postawi? na wzgórzu ko?ció?ek.  Niestety ?wi?tyni? t? zniszczy? po?ar. W jej miejsce powsta?a kolejna drewniana, która  w latach 1906-1908 zosta?a zast?piona do dzisiaj istniej?c? murowan?.

 

 

Niebezpiecze?stwa czyhaj?

Kilkana?cie lat temu nad Pustelni? "zawi?y czarne chmury". Powsta?o du?e osuwisko ziemne,  które zagra?a?o zawaleniem ?wi?tyni i cudownego ?róde?ka. Na szcz??cie w por? znalaz?y si? fundusze, które pozwoli?y na zabezpieczenie osuwiska. Ledwo rozwi?zano ten problemem, a ju? na horyzoncie pojawi?o si?  nowe niebezpiecze?stwo w postaci fatalnego stanu dachu ?wi?tyni. Oto jak je odkryto.

W 2003 r w ramach poszukiwa? stanowisk letnich  nietoperzy, grupa przyrodników trafi?a wieczorem do Pustelni. Od razu zaobserwowa?a w pobli?u ko?cio?a du?? ilo?? lataj?cych nietoperzy. Wysnuto wniosek, ?e kolonia rozrodcza znajduje si? na strychu ?wi?tyni. Aby stwierdzi? ile i jakie nietoperze zamieszkuj? poddasze trzeba by?o si? tam dosta?. Nie by?o to proste poniewa? budowniczowie kaplicy nie przewidzieli potrzeby, udost?pnienia strychu. Jedyna mo?liwa droga, wiod?a przez dwa okr?g?e ma?e okienka znajduj?ce si? na znacznej wysoko?ci. Po wej?ciu na strych chiropterolodzy  (badacze nietoperzy) odkryli obecno?? du?ych kolonii rozrodczych nietoperzy: podkowca ma?ego i nocka du?ego. Kolonia podkowca ma?ego liczy?a ponad 100  osobników.

Ogromna rado?? ze znalezienia ssaków miesza?a si? z przykrym odkryciem prawdy o fatalnym stanie dachu ?wi?tyni. Przeciekaj?cy w wielu miejscach dach stawa? si? realnym zagro?eniem zarówno dla ?wi?tyni jak i nietoperzy.

Co nieco o podkowcu

Podkowiec ma?y to sympatyczny ssak nale??cy do najbardziej zagro?onego gatunku nietoperzy w Polsce i Europie. Pierwotnie chroni? si? w jaskiniach, dzi? zwi?za? si? z cz?owiekiem. Na letnie kryjówki, w których samice tworz? kolonie rozrodcze, upatrzy? sobie ciep?e rzadko odwiedzane strychy z du?ymi wlotami. Podkowiec nie lubi si? przepycha? przez szczeliny, woli swobodnie wlatywa? i wylatywa? z kryjówki. Wybiera strychy budynków otoczone wysokimi drzewami. Jest to spowodowane tym, ?e nietoperz ten ma bardzo krótki zasi?g echolokacji lata wy??cznie w?ród ro?linno?ci lub przy powierzchni skalnych ?cian lub budynków. Dlatego by przelecie? z kryjówki na ?erowisko wybiera trasy prowadz?ce przez korony drzew.  Zasiedla strychy znajduj?cy si? wy??cznie na po?udniu Polski. Miejsc, które sprosta?y by wymaganiom tego ssaka jest w kraju niewiele.

Jak nietoperz pomaga zdoby? fundusze na remont

Rozpocz?? si? wy?cig z czasem, aby ocali? przed zniszczeniami Pustelni?, a wraz z ni? kolonie rozrodcz? nietoperzy trzeba by?o zdoby? fundusze na uszczelnienie dachu. Sta?o si? to "trudnym orzechem do zgryzienia". W po?owie 2009  roku Polskie Towarzystwo Przyjació? Przyrody "pro Natura" z Wroc?awia rozpocz??o realizacj? projektu finansowanego z Unii Europejskiej (ze ?rodków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego) pt.  "Ochrona podkowca ma?ego w Polsce".

W ramach projektu zaplanowano prace dekarskie na 10 cennych "podkowcowych strychach", które potrzebowa?y natychmiastowego remontu pozwalaj?cego ocali? zarówno budynki jak i schronienia nietoperzy. W?ród wytypowanych obiektów znalaz?a si? Pustelnia. W zimie 2010 roku przyst?piono do remontu. Wybrano tak nietypow? por? na prace budowlane, ze wzgl?du na nietoperze, które na okres zimy opuszczaj? swoje letnie rezydencje i udaj? si? do jaski? gdzie przesypiaj? zim?.  Remont mo?na by?o wykona?, tylko wtedy gdy podkowców nie by?o na strychu.

Zima 2010 roku okaza?a si? sroga. Ekipa remontuj?ca dach ?wi?tyni zmaga?a si? z wielkimi mrozami i opadami ?niegu. Mimo niesprzyjaj?cej aury wczesn? wiosn? na ?wi?tyni by? ju? nowy miedziany dach.

Pustelnia dzisiaj

Dzi? pustelnia ?w. Jana z Dukli wygl?da pi?knie. W miejscu po osuwisku powsta?a polana. W s?oneczny dzie? na kamieniach wzmacniaj?cych wzgórze mo?na wypatrzy? wygrzewaj?ce si? jaszczurki  i ?mije. W ci?gu dnia otwarte wej?cie do kaplicy, zach?ca do wej?cia i zadumy. Harmonie tego miejsca, troch? zak?óca grota z cudownym ?róde?kiem. Budowniczy  groty pewnie nie zawraca? sobie g?owy, aby wkomponowa? budynek w otoczenie.

Pustelni? opiekuje si? Ojciec z klasztoru Bernardynów w Dukli, który pomieszkuj? w niewielkim drewnianym budynku znajduj?cym si? tu? przy kaplicy.

Aby dosta? si? do Pustelni musimy przej?? w?ska asfaltow? drog? wij?c? si? przepi?knym bukowo jod?owym lesie. Wokó? ca?ej trasy ustawione s? stacje drogi krzy?owej. Ten  200-metrowy odcinek  drogi mo?na pokona? tylko na pieszo (samochód zostawia si? u podnó?a wzgórza na parkingu). Dzi?ki temu, w?druj?c czujemy blisko?? z natur?.

Szlak podkowca

W?ród realizowanych zada? projektu "Ochrona podkowca ma?ego w Polsce" znalaz?o si? wytyczenie "Szlaku podkowca". Zadanie by?o trudne. Trzeba by?o wyznaczy? 10 stanowisk na których mo?na by by?o policzy? wylatuj?ce z kolonii podkowce. Stanowiska mia?y by? rozrzucone w miar? równomiernie na ca?ym obszarze wyst?powania podkowca (Karpatach, Sudetach i na Wy?ynie Krakowsko-Cz?stochowskiej). Wylot nietoperzy z kolonii musia? by? widoczny.  Konieczne by?o jeszcze przekonanie w?a?cicieli obiektów do akcji i uzyskanie od nich zgody (nie ka?dy chce, aby wieczorem obcy ludzie kr?cili si? przy budynku).

Na szlaku podkowca znalaz?y si? kolonie rozrodcze nietoperzy które corocznie s? sprawdzane przez przyrodników z PTPP " pro Natura". Przeprowadzane systematyczne liczenie nietoperzy na strychu nie jest w stanie odpowiedzie? na pytania stawiane przez badaczy nietoperzy. Na przyk?ad na takie jak:

Kiedy m?ode zacze?y polowa?? Kiedy nietoperze po zimie wróci?y na strych? Kiedy dok?adnie nast?pi? gwa?towny spadek liczebno?ci? Informacje dostarczone przez badaczy amatorów licz?cych podkowce przy "przystankach" mia?y uzupe?nia? informacj? z monitoringu i  pomaga? w znalezieniu odpowiedzi. Zbudowano baz? danych na stronie www.szlakiempodkowca.pl. Ka?dy uczestnik akcji musi si? tam zarejestrowa?. Mo?liwo?? korespondencji z wpisuj?cym dane, otwiera badaczom furtk? na "dopytanie si? o wyniki".

 

Przystanek Trzciana

Przystanek Trzciana znajduj?cy si? przy Pustelni jest najtrudniejszym do liczenia nietoperzy. Liczenie utrudnia to, ?e na strychu znajduj? si? dwie kolonie nietoperzy ró?ni?ce si? wyra?nie wielko?ci?. Nale?y liczy? tylko te ma?e. Utrudnieniem jest na pewno fakt, ?e obiekt znajduje si? na odludziu. Droga powrotna w nocy przez las mo?e dostarczy? troch? adrenaliny (szczególnie dla osób, które zapomnia?y o latarce).

Dla dociekliwych polecam Sanktuarium ?w. Jana z Dukli